श्रीराम द्वारा खर-दूषण का संहार
(छंद)
तब चले जान बबान कराल । फुंकरत जनु बहु ब्याल ॥
कोपेउ समर श्रीराम । चले बिसिख निसित निकाम ॥
अवलोकि खरतर तीर । मुरि चले निसिचर बीर ॥
भए क्रुद्ध तीनिउ भाइ । जो भागि रन ते जाइ ॥
तेहि बधब हम निज पानि । फिरे मरन मन महुँ ठानि ॥
आयुध अनेक प्रकार । सनमुख ते करहिं प्रहार ॥
रिपु परम कोपे जानि । प्रभु धनुष सर संधानि ॥
छाँड़े बिपुल नाराच । लगे कटन बिकट पिसाच ॥
उर सीस भुज कर चरन । जहँ तहँ लगे महि परन ॥
चिक्करत लागत बान । धर परत कुधर समान ॥
भट कटत तन सत खंड । पुनि उठत करि पाषंड ॥
नभ उड़त बहु भुज मुंड । बिनु मौलि धावत रुंड ॥
खग कंक काक सृगाल । कटकटहिं कठिन कराल ॥
कटकटहिं ज़ंबुक भूत प्रेत पिसाच खर्पर संचहीं ।
बेताल बीर कपाल ताल बजाइ जोगिनि नंचहीं ॥
रघुबीर बान प्रचंड खंडहिं भटन्ह के उर भुज सिरा ।
जहँ तहँ परहिं उठि लरहिं धर धरु धरु करहिं भयकर गिरा ॥
अंतावरीं गहि उड़त गीध पिसाच कर गहि धावहीं ।
संग्राम पुर बासी मनहुँ बहु बाल गुड़ी उड़ावहीं ॥
मारे पछारे उर बिदारे बिपुल भट कहँरत परे ।
अवलोकि निज दल बिकल भट तिसिरादि खर दूषन फिरे ॥
सर सक्ति तोमर परसु सूल कृपान एकहि बारहीं ।
करि कोप श्रीरघुबीर पर अगनित निसाचर डारहीं ॥
प्रभु निमिष महुँ रिपु सर निवारि पचारि डारे सायका ।
दस दस बिसिख उर माझ मारे सकल निसिचर नायका ॥
महि परत उठि भट भिरत मरत न करत माया अति घनी ।
सुर डरत चौदह सहस प्रेत बिलोकि एक अवध धनी ॥
सुर मुनि सभय प्रभु देखि मायानाथ अति कौतुक कर यो ।
देखहि परसपर राम करि संग्राम रिपुदल लरि मर यो ॥
(दोहा)
राम राम कहि तनु तजहिं पावहिं पद निर्बान ।
करि उपाय रिपु मारे छन महुँ कृपानिधान ॥ २०(क) ॥
हरषित बरषहिं सुमन सुर बाजहिं गगन निसान ।
अस्तुति करि करि सब चले सोभित बिबिध बिमान ॥ २०(ख) ॥
શ્રીરામ દ્વારા ખર-દૂષણનો સંહાર
(દોહરો)
સર્પસમાં ફુત્કારતાં કાળદૂતશાં બાણ
નીરખી નાઠા સમરથી અસુર રક્ષવા પ્રાણ.
કરવા લાગ્યા રામ પર આયુધતણો પ્રહાર,
પ્રભુએ પણ બળ વાપરી છોડ્યાં બાણ અપાર.
કપાઇ રહ્યા રાક્ષસો, ઉર શિર ભુજ કર પાય
જ્યાં ત્યાં પૃથ્વી પર, સર્વ બન્યા અસહાય.
ચિત્કારો કરતાં રહ્યા ઘોર વાગતાં બાણ,
ઢળ્યાં ધડો ધરતી ઉપર કરતાં શબ્દ કરાળ.
તનના શત ભાગો થતાં છતાં કરી માયા
લડવા માટે ઉઠતા જાતુધાનજાયા.
વ્યોમે મસ્તક ધડ ભુજ દોડી રહ્યાં ભમી,
કંક કાગ શૃંગાલની જોડી રહી જમી.
ખોપરી કરી એકઠી પિશાચપ્રેત રહ્યાં,
તાલ વીર વૈતાલ ને આપી રહ્યા ઘણાં.
નાચ યોગિની નાચતી, આંતરડા સાથે
ગીધ ઉડતાં શિશુસમાં પતંગસહ હાથે.
નીરાઇ છાતી લઇ મરેલ પડછાયા
કણસતા હતા વીર કૈં મૂકીને માયા.
વ્યાકુળ દેખી સૈન્યને ત્રિશિરા ખરદૂષણ
લડવા લાગ્યા ઘેરતાં રઘુકુળનાં ભૂષણ.
માયાપતિએ એ સમે લીલા દિવ્ય કરી,
રામરૂપ જોઇ વિવિધ અસુરો રહ્યા મરી.
રામ રામ બોલી તજ્યાં શરીરને અસુરે,
રામકૃપાથી પળમહીં પહોંચ્યા મોક્ષપુરે.
દેવોએ હર્ષિત બની પુષ્પો વરસાવ્યાં,
વાદ્ય વગાડ્યાં સ્તુતિ કરી, આદર દરશાવ્યા.