શક ને હૂણ ફિરંગી મોગલ અંગ્રેજો આવ્યા તોયે
અટકાવ્યા ના લેશ એમને પ્રતિકાર કરીને કો'એ.
એમના મહીં અપવાદ સમા માનવપ્રેમી કોક મહાન,
બીજાની તો પડી જગતને કદી નહીં જીવ્યાની જાણ.
માતા લૂંટાઈ બંધાઈ બંધે હાલહવાલ થઈ,
રોમ રોદને હાલ્યું કિન્તુ કોઈનું તલભાર નહીં.
માનવપ્રેમ મહા વીસર્યા એ પરમાત્માના પ્રેમ મહીં,
કરુણતા એ કઠોર મોટી કવિતામાં ન કવાય કહીં.
જે સંસ્કૃતિએ માનવતાનો જયજયકાર સદાય કર્યો,
સ્વાર્થ તેમ પરમાર્થ ઉભયના સમન્વય તણો મંત્ર ધર્યો;
તેના વારસ રહસ્ય એનું વીસર્યા, સંસ્કૃતિ રક્ષાકાજ
કટિબદ્ધ બની વિરોધ કેરો આર્ત ઉઠાવ્યો નહીં અવાજ.
કરુણતા એ ઈતિહાસ તણી વિધિનું અથવા કહો વિધાન,
દીર્ઘકાળપર્યંત દેશનો પરંતુ પીડિત રહ્યો પ્રાણ.
વચ્ચે વચ્ચે બડભાગી શા મહાપુરુષ કો પ્રકટ થયા,
મંત્ર વહાવી માનવતાના તમિસ્ત્રમાં રવિ જેમ રહ્યા.
*
મહાપુરુષની એવી પ્રકટેલી પરંપરા,
એમાં ગાંધી હવે જનમ્યા ભિન્ન ભાવો ભરી જરા.
ફળ્યાં તપ તપસ્વીનાં, સિદ્ધોની સાધના ફળી,
ઋષિની ભાવના દૈવી દેહ જાણે રહી ધરી.
સમ્મિલિત થઈ ઈચ્છા સિદ્ધોની માનવી મહીં,
ધરી આકાર આકાંક્ષા પ્રકટી તપસી તણી.
અનંત તારલામાંથી એક તારલિયો અહીં
પ્રકાશ પૂરવા આવ્યો ગાઢ અંધારની મહીં.
*
પંક મહીં પંકજ પ્રકટ્યું ને
જીવન મૃત્યુને મળિયું,
અમોઘ ઔષધ જડ્યું રુગ્ણને,
ગરલ મહીં અમૃત ઢળિયું.
*
માતાની એક મુક્તિમાં સઘળાં દર્દની દવા
અકસીર નિહાળી એ ગાંધીએ કીમતી દવા.
કર્યો સંકલ્પ એ માટે ફરી મક્કમ એમણે,
શ્વાસ લેવા સદા કાજે દુઃખી માનવી કને.
તપવા સહવા રોવા મથવા જેલમાં જવા
કર્યો તૈયાર આત્માને દેશકાજ ફના થવા.
માનીને પ્રાણની રક્ષા, આઝાદી કાજ ઝૂઝવું,
કરવી માતની રક્ષા, માતાને નિત્ય પૂજવું.
ચિંતા વ્યથા વળી માની કરવી દૂર સત્વર,
એ જ આરાધના સાચી, થવું એ કાજ તત્પર.
*
ભારતમાતાને મુક્ત કરીને બતાવવો શાંતિ તણો રાહ
સમસ્ત સૃષ્ટિને એ માટે હતો એમના ચિત્તે ચાહ.
હશે ઈશની ઈચ્છા એવી ભારત આ દેવોનો દેશ
સૂત્રધાર સંસ્કૃતિનો સૌને આપે આધ્યાત્મિક સંદેશ.
એ વિરાટ નાટકનો એણે પ્રારંભેલો પ્રથમ પ્રવેશ
દીર્ઘ સમયથી; હવે મોકલ્યા અભિનેતા ગાંધીને વેશ.